Mũ Hổ Đầu là dạng mũ đặc trưng dành cho võ quan nhà Nguyễn, theo quy chế năm 1804 thì quan Võ từ nhất tới Tam phẩm đội mũ Hổ Đầu với thường phục có Bổ Tử là Kỳ Lân, Bạch Trạch, Sư Tử
Đồ giải 1 mũ Hổ Đầu (Tranh vẽ của họa sĩ Tôn Thất Sa)
1) Bác sơn vàng
2) Hoa vàng
3) Giao long
4) Thùy văn
5) Hổ kỳ
6) Nhiễu tuyến
7) Thùy anh
8) Cổ đồ
Ảnh chụp quan võ Tam Phẩm mặc Áo cỏ Bổ Tử đội mũ Hổ Đầu
Tranh vẽ màu phục dựng quan võ nhà Nguyễn với áo Bổ tử và mũ Hổ Đầu
Sang tới năm 1845 lại quy định thêm các cấp quan võ được mặc cả áo Mãng Lan cộng với mũ Hổ Đầu theo Khâm Định Đại Nam hổi điển sự lệ là:
- Thống quản: Đội mũ Hổ Đầu có bác sơn vàng, mặt trước và sau 3 hoa vàng, 2 giao long, 2 cổ đồ và thùy văn, 1 hổ kỳ, biên bao, nhiễu tuyến. Mạc áo Mãng Lan màu tử đàn, may bằng đoạn ngũ sắc gia kim, áo song khai, thường kép.
- Cai quản: 1 hoa vàng phía trước, còn lại như thống quản. Áo Mãng Lan màu tương sẫm.
- Chưởng phủ đô thống: Thêm 2 hình ngọn lửa vàng. Áo Mãng Lan màu tử đàn.
- Thống chế, chưởng vệ: Mũ sức vàng. Áo Mãng Lan màu mộc xích.
- Vệ úy: Bỏ 2 giao long vàng ở trước mũ. Áo Mãng Lan màu tương sẫm.
- Phó vệ úy: Bỏ 2 giao long vàng và hoa vàng. Áo Mãng Lan màu bảo lam và thiên thanh.
Tất cả các cấp trên đều dùng đai có miếng chính giữa phía trước sức vàng, trổ hoa, các miếng ống ở bên trái và phải dùng mai đồi mồi bọc vàng xen kẽ bọc bạc, 0 mạ.
Áo Mãng Lan là một dạng áo sáng tạo độc đáo của nhà Nguyễn dùng cho quan võ mặc khi đang làm nhiệm vụ hoặc mặc làm thường phục, về cơ bản nó chính là Mãng bào nhưng ống tay áo hẹp và bó sát cổ tay, vạt áo cũng ngắn hơn (chỉ dài quá gối một chút).
Hiện vật áo Mãng Lan màu mộc xích của ngự tiền thị vệ tòng tam phẩm,
Ảnh chụp vua Duy Tân 2 quan võ đứng bên mặc áo Mãng Lan đội mũ Hổ Đầu.
Hiện vật áo Mãng Lan màu bảo lam của ngự tiền thị vệ cấp phó vệ úy (tòng lục phẩm) và ảnh chụp các ngự tiền thị vệ mặc áo Mãng Lan bảo lam thời Nguyễn.
Các ảnh chụp cụ thể hơn.
Đồ giải một bộ thường phục cho quan võ Mũ Hổ đầu - Mũ Xuân Thu - Hốt - Hia - Áo giao lĩnh có bổ tử phía dưới là các loại bổ tử cho quan võ.
Mũ Xuân Thu
Như đã nói ở phần trước mũ Xuân Thu vừa dùng làm mũ tế cho vua lại dùng cả làm mũ thường phục cho quan lại.
Dĩ nhiên mũ Xuân Thu của vua đội chắc chắn cầu kỳ được sức hoa vàng bạc nhiều hơn mũ Xuân Thu thường phục cho quan lại, theo quy chế nhà Nguyễn trong Khâm Định Đại Nam hội điển sự lệ mũ Xuân Thu đi với thường phục áo giao lĩnh có Bổ tử dành cho quan lại được quy định như sau:
- Hoàng tử, hoàng thân, tôn thất được phong tước thân - quận vương, thân - quốc quận - huyện - hương công, huyện và hương hầu:Đội mũ Xuân Thu sức toàn vàng. Mặc áo giao lĩnh cổ màu trắng, được phép dùng tùy ý 1 trong 4 màu xanh, lục, lam, đen. Bổ tử trên áo giao lĩnh là Kỳ Lân - Bạch Trạch - Sư Tử. Thường nền vàng
- Hoàng tử, hoàng thân, tôn thất được phong tước kỳ ngoại - kỳ nội - đình hâu, trợ quốc khanh: Mũ Xuân Thu sức vàng bạc đan xen, trước và sau đều có 1 hoa bạc, các trang sức hoa, giao long đều bằng bạc. Áo giao lĩnh cổ màu trắng, màu cũng được tùy ý như trên. Bổ tử trên áo là Hổ. Thường nền đỏ.
- Hoàng tử, hoàng thân, tôn thất được phong tước tá quốc - phụng quốc khanh, trợ - tá quốc úy: Mũ Xuân Thu trước 2 hoa và giao long, sau 1 hoa và 2 giao long bằng bạc. Áo giao lĩnh cổ trắng, màu cũng được tùy ý như trên. Bổ tử trên áo là Báo. Thường nền đỏ.
- Hoàng tử, hoàng thân, tôn thất được phong tước phụng quốc úy, trợ - tá - phụng quốc lang: Mũ Xuân Thu trước 1 hoa 2 giao long, sau 1 hoa bạc. Áo giao lĩnh cổ và màu như trên. Bổ tử trên áo là Hùng (Gấu). Thường nền đỏ.
- Công tử được phong tước đình hầu và quan võ tứ phẩm: Mũ Xuân Thu trước sau có 1 hoa vàng, còn lại các trang sức giao long và hoa đều sức bạc. Áo giao lĩnh cổ và màu như trên. Bổ tử trên áo là Hổ. Thường các công tử màu lục, quan tứ phẩm màu đỏ.
- Quan võ ngũ phẩm : Mũ Xuân Thu trước 2 hoa và giao long bạc, sau 1 hoa và 2 giao long bạc. Áo giao lĩnh cổ và màu như trên. Bổ tử hình Báo. Thường nền đỏ.
- Quan võ lục phẩm: Mũ Xuân Thu phía trước 1 hoa và 2 giao long bạc, sau 1 hoa bạc. Áo giao lĩnh cổ và mùa như trên. bổ tử Hùng 9 Gấu). Thường nền đỏ.
Tuy nhiên mặc dù quy định rất chặt chẽ nhưng qua ảnh chụp lại có thể thấy có cả các cấp như thị vệ, nhạc công cũng đội Mũ Xuân Thu, không hiểu đó là sự vượt cấp hay là những người đó là ngoại lệ?
Ảnh chụp các quan nhà Nguyễn đội mũ Xuân Thu trong lễ tế Giao năm 1939
Một số ảnh chụp khác về các quan lại với mũ Xuân Thu
No comments:
Post a Comment