Đọc Loan Dương lục của Liễu Đắc Cung, quan Triều Tiên, thấy có đoạn miêu tả đoàn sứ thần Phan Huy Ích, Võ Huy Tấn cùng ngài Quang Trung giả sang Thanh thế này: "Nguyễn Quang Bình, xưa tên Huệ, dòng dõi thế tộc ở An Nam. Năm Càn Long thứ 54, cất quân phản đánh kinh đô [...] Hoàng đế phong Quang Bình làm An Nam vương [...] Người Yên Kinh xì xào bảo Quang Bình đút lót vàng bạc của báu cho Phúc Khang An, nên được phong vương. Tôi trò chuyện cùng sĩ đại phu Trung châu, khi đề cập đến việc An Nam đều nói rằng, cây đã nghiêng thì cho đổ mà còn trồng được thì vun vào, ấy là đạo trời. Hỏi thêm nữa thì bảo đêm nay chỉ nói chuyện gió trăng, rốt không chịu nói. Một vị Lang trung bộ Hình, quên mất họ tên, có vẻ là người khẳng khái, lúc ở triều phòng nói chuyện với tôi, thấy bồi thần An Nam đi ngang qua, liền chửi: Nghịch tặc Nguyễn Quang Bình! Câu chuyện nghịch tặc Quang Bình hối lộ Khang An, bất quá là chuyện ngồi lê đôi mách. Còn việc Quang Bình đến Nhiệt Hà, gặp Hòa Thân, Phúc Trường An ở ban chầu, cuống cuồng quỳ nửa gối, thì không ai không thấy. Thói tục Mãn châu này là cái lễ kẻ hèn thờ người sang. Không dám trái lễ với đại thần của Trung triều, ra cái vẻ xiểm nịnh thô bỉ này, đủ biết họ không gì không làm. Vua tôi Quang Bình đều mặc áo mũ Mãn châu. Có người nói Quang Bình đích thân xin được cạo tóc, hoàng đế không cho, chỉ ban cho áo mũ, cởi búi tóc mà bện lại. Việc có được nước chính đáng hay không tạm bỏ qua. Riêng đã gọi là bậc chúa mở mang cơ nghiệp thì ngờ rằng phải có tướng mạo dị thường. Tôi nhiều lần quan sát, thấy hơi thanh tú, nhưng không thật khác với người thường. Ngồi kiệu đỉnh vàng thì vênh vang nhưng khi vào triều thì quỳ gối khom lưng kiểu Mãn châu rất thạo [...] Tụng thần Phan Huy Ích, Thượng thư bộ Lại và Hạo Trạch hầu Võ Huy Tấn, Thượng thư bộ Công hai người, dáng người thấp nhỏ, sắc mặt khô xạm, răng thưa mà đen. Những kẻ theo hầu còn lại đều nhỏ thó. Trông vậy mới thấy Quang Bình là kẻ cao to của nước ấy vậy [...] Hai người ấy lần nào nói chuyện với sứ nước ta cũng đều bảo vua nước ấy là người áo vải đất Quảng Nôm, với họ Lê mà nói thì không có nghĩa quân thần [...] Lại nói các đồ tiến cống lần này có một đôi hạc vàng, một đôi kỳ lân vàng, ngoài ra còn có rất nhiều cân thông tê, nhục quế. Lời khoe mẽ phần nhiều đáng ghét. Mỗi khi vào ban tiệc, vua nước ấy ngồi trước, bề tôi ngồi sau. Khi có trao nhận vật gì thì vất vào cạnh vua. Vua nước ấy ngẫu nhiên hỏi sứ thần nước ta rằng cách Nhật Bản gần hay xa. Sứ thần đáp lời. Vua ấy định nói tiếp thì đám Phan Huy Ích đưa mắt ngăn cấm, hết sức đáng sợ [...] Ơn đức ba trăm năm của họ Lê mà còn, ắt đã có kẻ xiết tay lau mắt, truyền hịch kể tội, nổi lên đánh họ Nguyễn rồi."
Ở đây xin nhắc lại là quan điểm mỗi người khác nhau, người thì tin Quang Trung sang TQ là giả kẻ thì tin là thật, người cho là nhục kẻ nghĩ là vinh, ghi chép các bên cũng theo quan điểm của mình, sứ thần Triều Tiên nhìn phái đoàn Tây Sơn có phần hơi nghiệt, cũng không thể loại trừ trường hợp các sứ thần Triều Tiên thấy phái bộ Tây Sơn được tiếp kiến trọng đãi quá cao nên đâm ra ghét viết có phần thiếu khách quan
Mà cứ như Yeavon comment ngay bên dưới thì thấy cũng đúng thật: "cười cười các bác chứ. Thấy ông Quang Trung giả ôm gối bác Long ( bảo là cho có tình cha con) mà bảo toàn được quốc gia thì than là nhục. Vậy chứ 300 năm nhà Lê quật khởi từ Lam Sơn mà lại đến 2 lần chạy sang cầu cứu TQ sang để giữ ngai vàng. Kết quả là 1 lần thì mất đất mà lãnh tụ thì bị hạ từ Quốc Vương xuống Đô Thống Sứ, lần kia thì vua phải chầu chực trước dinh...tướng soái nhà Thanh ( mà tình bác Nghị với bác Kỳ ta cùng lắm là tư lệnh thiên triều với tù trưởng phiên bang, chứ làm gì mà nhà được như " cha con" Càn Long - Nguyễn Huệ), không dám dùng cả niên hiệu của mình trong tấu chương. Cái nào nhục hơn và thiệt hơn? Mấy bác cựu thần nhà Lê lưu vong bên ấy cũng mặt dày lắm vậy."
No comments:
Post a Comment