Trang phục hậu phi phục nữ quý tộc thời Lê - Lễ phục vĩ địch phần 1.

C) Trang phục hậu phi và phụ nữ quý tộc thời Lê Sơ - Lê Trung Hưng

Trang phục hậu phi và phụ nữ qúy tộc chỉ bao gồm Lễ phục và tiện phục, bởi dĩ nhiên dù có là phụ nữ quý tộc sang trọng tới đâu cũng không được tham dự chính sự nên không thể có triều phục và thường phục 

1) Lễ phục 

Thông tin duy nhất liên quan đến trang phục Hậu phi thời Hậu Lê là qua tờ chế ban tặng Chiêu Nghi làm Hoàng Thái Phi có đoạn :" Than ôi! Lễ phục Vĩ Địch vẻ vang không kể mất còn; nấm mộ truyền đài, trang trí sáng người trời đất"

Dựa vào nội dung tờ chế có thể thấy rõ ràng vào thời Lê lễ phục của Hoàng Thái Phi là Vĩ Địch 

Lễ phục Vĩ Địch (偉翟) 
Là dạng lễ phục cho hậu phi có độ ổn định và phổ biến trong khối các nước dùng chữ Hán tương tự như lễ phục Cổn Miện dành cho Hoàng Đế. 
Vĩ Địch được sử dụng trong các dịp như đại lễ sách phong và hôn lễ, nó đồng thời cũng là Tế phục.
Một Bộ trang phục Vĩ Địch sẽ bao gồm 



Phượng Quan (鳳冠 - Mũ Phượng Hoàng) 

Hình vẽ mũ Phượng Quan (Trên) và đai ngọc của trang phục Vĩ Địch trong Tam tài đồ hội 

Mũ Phượng Quan có màu sắc chủ đạo là màu xanh ngọc bích, được trang trí hoa lá, mây trời, chim phượng và rồng 

Cũng giống như mũ Miện của Hoàng Đế mũ Phượng Quan sẽ có số trang sức để phân rõ đẳng cấp

Theo quy chế Tống - Minh
Cấp cao nhất là mũ Phượng Quan với 12 con rồng vàng và 9 phượng ngọc trên mũ - cấp thấp hơn 9 rồng 9 phượng - dưới nữa 6 rồng 3 phượng - 3 rồng 3 phượng - 3 rồng 2 phượng

Hiện vật mũ Phượng quan 12 rồng 9 phụng của Hiếu Tĩnh hoàng hậu (Vợ Minh Thần Tông) 

Hiện vật mũ Phượng quan 9 rồng 9 phượng (trên) và 6 rồng 3 phượng (dưới) của Hiếu Đoan hoàng hậu (Vợ Minh Thần Tông)

Hiện vật mũ Phượng quan 3 rồng 2 phượng của Hiếu Tĩnh hoàng hậu 

Tất cả các hiện vật Phượng quan trên đang được lưu giữ và trưng bày tại bảo tàng Định Lăng - Trung Quốc

Trang phục mặc với Phượng quan là Địch Y 


Địch Y (翟衣) 

Hậu phi khi mặc trang phục Vĩ Địch thường mặc tới 5 - 6 lớp áo (Không hiểu sao các bả chịu được), với kết cấu phức tạp và chặt chẽ ngang với Cổn miện cho hoàng đế, tuy nhiên mình xin không đi vào chi tiết mà chỉ đề cập tới áo dài mặc ngoài thôi.

Áo mặc ngoài của trang phục Vĩ Địch nguyên gốc màu đen huyền thêu hoa văn chim trĩ. Sang tới thời Đường nó được thay bằng màu xanh thẫm, trên thân áo thêu hoa văn chim trĩ 12 hàng, viền tay áo và cổ áo đều thêu rồng, kiểu thiết kế này được dùng tới hết thời Minh 

Hiện vật áo Địch Y của vương hậu Triều Tiên (trên) và phục dựng áo Địch y của nhà Minh (dưới)

Tranh vẽ Khâm Thánh hoàng hậu (Vợ Tống Thần Tông) đội Phượng quan mặc áo Vĩ Địch

Tranh vẽ Cung Thánh Hoàng hậu vợ của Tống Ninh Tông

Tranh vẽ Hiếu Đoan Vương hoàng hậu vợ Minh Thần Tông


Mặc dù vậy Lễ phục Vĩ Địch vẫn có sự biến dị nhất định dựa theo từng thời điểm - hoàn cảnh - quốc gia
Ví dụ thời Hán - Đường hoàng hậu dùng trâm hoa cài trên tóc thay cho Phượng Quan
Với Triều Tiên thay vì đội mũ Phượng quan thì hậu phi lại búi tóc thành búi lớn (Hoặc đội một bộ tóc giả lớn) sau đó cài trang sức và trâm vàng lên mái tóc đó, chính số trang sức trên tóc là thứ phân biệt đẳng cấp

Tranh vẽ Hoàng hậu của Triều Tiên Nhân Tổ mặc Vĩ Địch

Phục dựng Cổn Miện - Vĩ Địch của vua và vương hậu Triều Tiên

Ngoài ra khi dùng trong hôn lễ trang phục Vĩ Địch sẽ được biến thể thành màu đỏ trang phục đó được gọi là trang phục Khuyết địch (阙翟), kiểu dáng và hoa văn gần như Địch Y chỉ khác ở màu sắc.

Phục dựng một mẫu trang phục Khuyết địch khi cưới của hậu phi thời Minh, Phượng Quan kết hợp với Khuyết Địch đỏ. 

Hiện vật áo Khuyết địch đỏ dùng trong việc cưới (Trên) và phục dựng trang phục Khuyết địch đỏ (Dưới) trong đám cưới của hậu phi Triều Tiên

Phục dựng trang phục toàn bộ trang phục cưới của Hoàng Đế - Hoàng Tử và hậu phi Triều Tiên, Hoàng đế sẽ mặc trang phục Quyển Vân đội mũ Quyển Vân 

Phục dựng với diễn viên thật một lễ cưới của hậu phi Triều Tiên

Nữ Diễn viên Moon Geun Young mặc áo cưới của hậu phi trong phim

Cũng có khi không phải là hôn lễ mà tùy theo mùa trong năm hoặc cấp bậc mà Vĩ Địch được chuyển sang màu đỏ.


Các phi tử của hoàng tử - thái tử thì sẽ mặc bộ trang phục gần giống Địch Y được gọi là Du địch (褕翟), về màu sắc kết cấu cơ bản gần giống Địch Y nhưng điểm khác là trên áo không thêu 12 hàng hoa văn chim trĩ mà thêu hoa văn chim diều hâu với 9 hàng.

Cả 3 bộ trang phục trên được gọi chung là Tam địch (三翟) là 3 dạng lễ phục cao quý và phổ biến nhất dành cho phụ nữ quý tộc, hậu phi tại các nước dùng chữ Hán.